S/T anlaşmaları
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından (2017 yılı için Serbest Tüketici Limiti:2.400 kWh/yıl) daha fazla tüketimi olan veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişiler Serbest Tüketici olup kendi tedarikçilerini seçme hakkına sahiptir.
Avantajlar:
1- Serbest Tüketiciler yapacakları ikili anlaşmalar yolu ile diledikleri tedarikçiden enerji temin edebileceklerdir.
2- Üretici ve toptan satış şirketlerinin sağlayacakları fiyat avantajından yararlanabileceklerdir. Ayrıca esnek ve kendilerine göre uygun anlaşmalar yapabilecektir.
3- Serbest Tüketiciler her sözleşme süresi bitiminde tedarikçisinin performansını değerlendirecektir. Böylece zaman içerisinde kendisi için en uygun sözleşmeyi ve tedarikçiyi belirlemesi mümkün olacaktır. Tedarikçileri tarafından da anlık olarak alınacak bu veriler değerlendirilerek Serbest Tüketicilerin enerji maliyetleri en makul düzeye çekilebilecektir.
4- Serbest Tüketiciler yapacakları kontratlar ile gerçek zamanlı üretim-tüketim dengesizliğinden kaynaklanan piyasadaki belirsizliklerden tesis ve ürünlerini soyutlayıp, maliyet artışlarını toptan satış şirketleri ile çalışarak en düşük düzeyde tutabilir.
Elektrikte Serbest Tüketici
1) Serbest tüketici uygulamasının amacı ve tüketiciye faydası nedir?
Serbest tüketici uygulaması ile elektrik piyasasında her tüketicinin tedarikçisini seçme ve elektrik enerjisini istediği tedarikçiden satın alma hakkına sahip olması amaçlanmaktadır. Böylece elektrik piyasasında oluşan rekabet sonucunda tüketiciye sunulan fiyat ve hizmet seçenekleri artacak, tüketici elektrik piyasasında daha aktif role kavuşacak ve kaliteli, güvenilir, sürekli ve çevreyle uyumlu elektrik enerjisini daha ucuz fiyattan satın alabilecektir.
2) Hangi tüketiciler serbest tüketici kapsamında yer almaktadır?
a) İletim sistemine doğrudan bağlıysanız serbest tüketici sayılırsınız.
b) Bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketiminiz serbest tüketici limitini geçiyorsa serbest tüketici sayılırsınız.
c) Organize sanayi bölgesi tüzel kişilikleri serbest tüketici sayılır.
d) Elektrik enerjisi tüketimleri tek bir ortak sayaç ile ölçülebilen birden fazla gerçek veya tüzel kişinin tükettiği toplam elektrik enerjisi miktarı serbest tüketici limitini geçerse bu kişilerin birlikte serbest tüketici niteliği kazandığı kabul edilir.
3) Mevcut sözleşmemi nasıl sonlandırabilirim ve yeni bir tedarikçiye nasıl geçebilirim?
Sözleşmelerin sonlandırılması için mevcut tedarikçiyle olan anlaşmadaki fesih hükümleri geçerlidir. Fesih hükümleri yerine getirildikten sonra sözleşmeye uygun bir şekilde yeni tedarikçi ile anlaşma yapılabilir. Yeni yapılan sözleşmenin ardından yeni tedarikçi gerekli tedarikçi değişiklik işlemlerini yerine getiri.
4) Tedarikçi değiştirmemi engelleyecek hangi sebepler ortaya çıkabilir?
Tüketicinin serbest tüketici niteliği korunduğu, tedarikçisine yükümlülüklerini yerine getirdiği müddetçe tedarikçi değişikliğini engelleyecek bir mevzuat hükmü mevcut değildir.
5) Tedarikçi değiştirmenin bana maliyeti ne kadar olur?
Tedarikçi değişikliği için, fesih madesine uygun bir değişiklik yapılması durumunda herhangi bir işlem ücreti yoktur. Bununla beraber, mevcut tedarikçi ile olan anlaşma bir fesih bedeli veya cezai madde içeriyor içeriyor olabilir. En doğru yaklaşım bu tür maddelerin sözleşme kurulum aşamasında düzgün bir şekilde sözleşmeye yerleştirilmesidir. Maalesef bazı tedarikçiler bu tür maddelerle müşterilerin tedarikçilerini değiştirmelerini engellemeyi hedeflemektedirler.
6) Bir tedarikçinin bir tüketiciyi sözleşmeye bağlayabileceği azami süre nedir?
Herhangi bir sözleşme süresi üst limiti yoktur. Müşteri bu tür sözleşmeleri yaparkan yıllık olarak tedarikçisini teğiştirebilme özgürlüğünü sınırlandırmayacak şekilde sözleşme hazırlatmalıdır. Enerji sektöründö her sene farklı kaynaklardan enerji üreten tedarikçilerin müşterilerine avantaj ve dezavantajları olabilir. Geçiş özgürlüğünü kısıtlayan müşteriler bu avantajlardan mahrum kalabilirler.
7) Tedarikçi değiştirmek için haksız bir şekilde ücretlendirildiğimi düşünüyorsam kimle iletişim kurmalıyım?
Bu gibi maduriyetler yaşamamk için doğru tedarikçi ve doğru sözleşme müşteriyi koruyacak en önemli adımlar olacaktır. Zira durum hak aramaya geldiği noktada müşteriler sürecin uzunluğundan ve belirsizliğinden dolayı mağduriyetler yaşayabilmektedir. Serbest tüketici anlaşmaları ticaret kanunları cercevesinde değerlendirildiği için, taraflar sözleşmeleri iyi okuyup anlamaklayükümlüdürler. Bu böyle olmakla birlikte mağlesef müşteriler teknik terimleri ve sürekli değişen mevzuat ve uygulamaları bilmedikleri için tuzak maddeler dediğimiz içeriğini anlayamadıkları maddelerden oluşabilen sözleşmelere imza atabilmektedirler.
Öncelikle müşteri konuyu iyi bilen bir uzmana danışarak hukuken haklı olup olmadığını tespitetmelidir. Hukuken haklı ise konuyu Tüketici Hakem Heyetine, büyük sözleşmeler için ilgili bakanlıklara ve Rekabet Kuruluna kadar mağduriyetlerini taşıyabilirler.
Yönetmelikte konunu kapsamı aşağıdaki gibidir;
Tüketicilerin bilgilendirilmesi ile tüketici hakları ve zararların tazmini
MADDE 19 – (1) Dağıtım şirketi ile görevli tedarik şirketleri, tüketicilerin yeterli, güvenli, sürekli ve kolay bir şekilde hizmet almalarını ve hizmet seçeneklerini öğrenmelerini teminen, gerekli bilgilendirme faaliyetini, yerine getirmekle yükümlüdür.
(2) Tüketicilerin bilgilendirilmesi görevi, ilgili tüzel kişinin tüketici hizmetleri merkezleri tarafından yürütülür. İlgili tüzel kişiler, tüketicilere ücretsiz olarak broşür, katalog gibi araçlar dağıtabilir ve/veya elektronik posta veya kısa mesaj gönderebilir. Bu madde kapsamında yapılacak bilgilendirmeler, ayrıca internet sitesi üzerinden de kolayca ulaşılabilecek bir biçimde yayımlanır.
(3) Tüketicilere satış yapan tedarikçilerin her biri, bir önceki yıla ait satışları içerisindeki yenilenebilir enerji kaynaklarından olan alıma ilişkin bilgileri internet sayfalarında duyurmakla yükümlüdür.
(4)1 Dağıtım şirketi, tüketicinin talebi halinde ve her takvim yılı içerisinde iki defadan fazla olmamak üzere, tüketicinin geçmiş yirmidört aya yönelik elektrik enerjisi tüketimini tek zamanlı veya çok zamanlı olarak kWh cinsinden gösteren belgeyi ücretsiz olarak sunmakla yükümlüdür.
(5) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi, tüketicileri dağıtım veya iletim sisteminde programlanmış bir müdahale nedeniyle meydana gelecek programlı kesintiler hakkında yazılı, işitsel veya görsel basın yayın kuruluşları aracılığıyla ve internet sitesinde, ayrıca isteyen kullanıcılara kısa mesaj ve/veya elektronik posta gönderilmesi suretiyle kesintinin tarih, başlangıç ve sona erme zamanının, kesintinin başlama zamanından en az kırk sekiz saat önce nihai tüketicilere bilgilendirmekle yükümlüdür.
(6) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca elektrik enerjisi hizmeti alan tüketicilerin hakları ve zararlarının tazmini konusunda, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri ile ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
8) Serbest tüketiciye ikili anlaşma yoluyla elektrik enerjisi veya kapasite sağlayan tedarikçi hangi yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır?
a) Serbest tüketiciyi; tüketici hakları, ikili anlaşmalar kapsamındaki ticari seçenekler ve muhtemel riskler ile talep tarafı katılımına ilişkin bilgiler hakkında anlaşma yapılmadan önce yazılı olarak veya elektronik posta yoluyla bilgilendirmelidir.
Bu maddede anlatılmak istenen, müşterinin teklif değerlendirmede almış olduğu birim fiyat ve karşılaştırma tablosu haricinde sözleşmede de ‘‘tuzak madde’’ dediğimiz maddelere karşı dikkatli olmaları ve tedarikçi tarafından korunmaları gerektiğini ifade etmektedir.
b) İkili anlaşmaları; sayaçları, sayaçlarla ilgili mevzuata uygun olarak tesis edilmiş olan serbest tüketiciler ile yapmalıdır. Bu nedenle, serbest tüketici kapsamında yer alan tüketicilerin tedarikçisini seçme hakkını kullanmaları halinde; ortak veya birden fazla tüketim noktasındaki tüketici sayaçlarının, Kurum tarafından yayımlanan düzenlemeye uygun çok zaman dilimli ölçüm yapabilen elektronik sayaçlar olması zorunludur.
c) İkili anlaşma kapsamında taahhüt ettiği elektrik enerjisi veya kapasiteyi anlaşmanın koşulları çerçevesinde kesintisiz olarak sağlamalıdır.
d) Dengeleme ve uzlaştırma ile ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde piyasa işletmecisine gerekli bilgileri vermelidir.
e) TEİAŞ veya dağıtım şirketlerine, serbest tüketicilere ait kayıtların güncel halde tutulmasını sağlayacak nitelikteki bilgileri vermelidir.
f) (2) İkili anlaşmalarda ilgili mevzuata aykırı hükümlere yer verilemez.
Doğalgazda Serbest Tüketici
1) Serbest tüketici uygulamasının amacı ve tüketiciye faydası nedir?
Serbest tüketici uygulaması ile doğal gaz piyasasında her tüketicinin tedarikçisini seçme ve doğal gaz enerjisini istediği tedarikçiden satın alma hakkına sahip olması amaçlanmaktadır. Böylece doğal gaz piyasasında oluşan rekabet sonucunda tüketiciye sunulan fiyat ve hizmet seçenekleri artacak, tüketici doğal gaz piyasasında daha aktif role kavuşacak ve kaliteli, güvenilir, sürekli ve çevreyle uyumlu doğal gaz enerjisini daha ucuz fiyattan satın alabilecektir.
2) Serbest tüketici limitini geçip geçmediğimi nasıl öğrenebilirim?
Serbest tüketici limitini geçerek serbest tüketici statüsüne kavuşup kavuşmadığınızı bölgenizdeki doğal gaz dağıtım şirketine başvurarak öğrenebilirsiniz.
3) Mevcut sözleşmemi nasıl sonlandırabilirim ve yeni bir tedarikçiye nasıl geçebilirim?
Sözleşmelerin sonlandırılması için mevcut tedarikçiyle olan anlaşmadaki fesih hükümleri geçerlidir. Uygun fesih bildirimi ile birlikte imzalanan yeni sözleşme yeni tedarikçinin işlemleri yürütmesi ile gerçekleşir.
4) Serbest tüketici olarak tedarikçi değiştirebilmek için doğal gaz sayacının farklı bir özellik taşıması gerekir mi?
Tedarikçiden doğal gaz satın almak isteyen serbest tüketicilerin, dağıtım şirketine yazılı başvuruda bulunarak mevcut sayaçları ile ilgili teknik bilgi alması ve dağıtım şirketinin talebi halinde, dağıtım şirketinin belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde bedeli serbest tüketicilere ait olmak üzere, sayaçlarını dağıtım şirketine anlık bilgi akışı sağlayacak şekilde, dağıtım şirketinin istediği uzaktan okuma sistemine uygun hale getirmesi gerekmektedir.
5) Tedarikçimi değiştirmek için bir önceki tedarikçime olan yükümlülüklerimi yerine getirmeli miyim?
Tedarikçisini değiştirmek isteyen serbest tüketici yeni doğal gaz alım-satım sözleşmesi imzalamadan önce, bir önceki tedarikçisine veya doğal gazı dağıtım şirketinden almış ise, dağıtım şirketine olan yükümlülüklerini yerine getirdiğini yeni tedarikçisine belgelemek zorundadır.
Enerji Piyasasında her sözleşmenin en önemli unsurlarından biri sözleşmede imza altına alınmış olan sözleşmenin feshi ve yeni tedarikçi belirleme sürecini etkileyecek olan müşterilerin yükümlülükleri başlığı altında bulunan tedarikçilerin talepleridir.
